Tıpta kaybedilmiş doku veya organın yerine konması işleminde kullanılan materyaller protez olarak adlandırılır.

Ağızda da çeşitli nedenlerle kaybedilmiş olan dişlerin ve estetik bozuklukların varlığında, kişilerin estetik ve fonksiyonel olarak ihtiyaçlarını giderecek uygulamalarda protezler kullanılır.

Yapılan çeşitli protezlerle insanların yaşam kalitesi de yükseltilir.

Protez ile, hastanın kaybolan fonksiyonları tekrar kazandırılmaya çalışılırken, aynı zamanda bozulan konuşmanın düzeltilmesi ve estetik görünümün de daha iyi olması amaçlanmaktadır.

Böylelikle büyük oranda kaybedilen ağız sağlığı düzeltilirken toplum içinde eksik ya da harap olmuş dişlerle yaşamak zorunda kalan bireylerin psikolojik açıdan da desteklenmesi sağlanır.

Çünkü bu bireyler, öncelikle gülmeyi unuturlar. Bu da fonksiyonel bozuklukların yanı sıra, insanlarda kendine güven duygusunun zedelenmesine neden olur. Bu anlamda estetik de bir ihtiyaçtır.

Protezler hastaların gereksinimlerine, estetik kaygılarına ve sosyo-ekonomik durumlarına hitap edebilmek için çeşitlilik gösterirler.

Sabit Protezler

1- Kuron Kaplama

Dolgu ile estetik ve fonksiyonu sağlanamayan dişlerde, dişin küçültülüp doğal şekline uygun görüntü ve sağlamlık kazandırılmasıdır.

2- Köprü

Bir veya birden fazla diş eksikliğinde, komşu dişlerin küçültülüp üzerine yapılan özel kaplamalardan destek alınılarak ara boşlukların doldurulması işlemidir. Böylelikle boşluğa gelecek çiğneme basıncını kesilen komşu dişler paylaşır.

İmplant uygulamalarda ise komşu dişler kesilmekten ve aşırı basınç altında kalmaktan kurtulur, hastanın imkanı varsa mutlaka implant yaptırmalıdır.

Sabit protezler, yapımlarında kullanılan malzemeye göre de sınıflandırılabilirler:

- Full metal

Daha çok arka azı diş bölgesinde yeterli mesafe olmadığı zaman ve çiğneme basıncına azami dayanıklılık istendiğinde tercih edilir. En ucuz sabit protez yöntemidir.

- Metal alt yapılı porselen

Porselenin altında kullanılan metal direnç sağlamak içindir, ancak ışık geçirgenliği olmadığı için metal alt yapı porselenin estetiğini adeta gölgeler.

- Zirkonyum alt yapılı porselen

Zirkon alt yapı ışık geçirgenliği sayesinde doğal dişlere daha yakın estetik elde eder ve dayanıklıdır. Dokulara daha uyumludur.

- E-Max ve Empress (sıkıştırılmış / güçlendirilmiş porselen)

Doğala en yakın görünüm için diğer yöntemlerden biridir. Dokulara daha uyumludur.

Hareketli Protezler

Sabit protez yapılamayan kısmi ya da tam dişsizlik vakalarında tercih edilirler.

Bu tarz protezlerin kullanımında hastaların konforunu ve estetiğini arttırmak için değişik uygulamalar ile kombine edilebilmektedir.

Böylece çeşitli protezler ve uygulamalar ortaya çıkmaktadır:

1- Tam Protez (Total / Damak Protez)

Ağızdaki tüm dişler kaybedildiğinde damaklardan destek alınarak yapılan protezlerdir.

Kullanım performansı, damakların fiziksel özelliklerine göre kişiden kişiye değişir.

- İmplant destekli tam protez

Tam protezlerin ağızda sabitlenmesi, kullanım sırasında oynamaması için implant uygulamalardan yararlanılmaktadır. İmplantlar sayesinde protezler sadece yumuşak dokudan değil birkaç noktada direkt kemikten destek almış olurlar.

Hastanın konforu ve kullanım kolaylığı memnuniyet vericidir ve hastalara kendi dişleriyle çiğniyormuş hissi verir. Bu sebeple sıklıkla tercih edilmektedir.

- Diş destekli tam protez (Teleskop Uygulama)

Hastanın ağzında ebatları küçük ve kullanılabilir az sayıda diş kalmışsa ve daha estetik görünüm amaçlanıyorsa, bu dişler total protezlerin altında kalacak şekilde biçimlendirilir.

Protezin altında hazırlanan yuvalara, bu dişler yerleşir. Bu uygulama sayesinde diş ve çevre dokusu korunur, hastanın estetiği sağlanmış olur ve hastanın tam protezi sabitlenmiş olur.

2- Parsiyel Protez (Kısmi / Bölümlü Protez)

Kısmi diş eksikliğinde köprü gibi sabit protezlerin yapılamadığı durumlarda yapılır. Hem dişlerden hem de eksik diş bölgesindeki diş etlerinden destek alır.

- Kancalı protez

En basit bölümlü protez yöntemidir. Dişlerden destek almak için bölümlü protezin gövdesinden uzanan metal kroşe (kanca) en yakındaki dişi sararak tutunur. Destek alınacak dişler görünür yerdeyse estetik sıkıntılar yaratır. Çiğneme esnasında, protez hareket ettikçe dişleri saran kancalar dişe sürtünür ve zaman içinde dişin yüzeyinde aşınmalar-çürükler oluşturabilir. Kancalar zaman içinde esneyebilir, kavrama özelliği zayıflayabilir ve bölümlü protez daha hareketli hale gelebilir.

- Asetalli uygulama

Estetik sıkıntısını bir nebze azaltmak için uygulanan yöntemdir. Temel olarak kancalı protezin aynısıdır, ancak kanca ve gövde aksamı metalden değil asetal dediğimiz diş renginde olan özel plastik malzemeden yapılır. Sürtünmeden dolayı dişe metal kadar zarar vermez. Kancalar deforme olmaz ancak kırılabilir. Zaman içinde renkte değişim ve koku yapma olasılığı vardır.

- Hassas protez (Hassas Uygulama)

Estetik görüntü sağlamak, bölümlü protezi daha hareketsiz (stabil) hale getirmek ve dişlerde oluşabilecek hasarların önüne geçebilmek için ortaya çıkmış bir yöntemdir. Protezin dişlere tutunmasını sağlamak için hassas tutucu (klips) dediğimiz ara parça kullanılır. Bu yöntemde bölümlü proteze en yakın iki dişe porselen kaplama yapılır. Bu kaplamadan hareketli proteze uzanan erkek bağlantı parçası vardır. Bölümlü protezde bulunan dişi parça ile kenetlenir.

İmplant üstü protezler

Bütün dişlerin kaybedildiği ağızlarda hiç çıkmayan tamamen sabit protezler için implantlardan faydalanılır. Bu durumda damaklara belli aralıklarla ve belli sayıda implantlar yerleştirilir.

Üzerlerine köprü benzeri protezler hazırlanır. Bu üst yapı, hastanın implantlarını kolay temizleyebileceği ve sadece diş hekiminin söküp takabileceği şekilde sabitlenir.