Ortodonti tedavisi, dişlerden veya iskelet gelişiminden kaynaklanan çene yüz bozukluklarının teşhis ve tedavisi sonrası fonksiyon ve estetiğin geri kazandırılmasını hedefler.

Dişlenme süreci ve ortodonti

1- Süt dişlenme döneminde ortodonti: 7 yaş öncesi parmak emme, dudak yeme, ağıza yabancı cisim sokma, ters yutkunma, konuşmada dilin yanlış konumlanması gibi alışkanlıklar, önlem alınmazsa çene yüz bölgesinde iskelet yapıda bozukluklar meydana getirebilir. Bu bozukluklar ileride kişinin yüz estetiğini de ciddi oranda etkiler. Süt dişlenme dönemindeyken erken teşhis ve tedavi ile bu sorunlar ortadan kaldırılırsa, iskelet yapıda kalıcı bir bozukluk oluşmadan iyileşme sağlanır. Tedavide birtakım ağız içi veya ağız dışı apareylerden yararlanılır.

2- Karışık dişlenme döneminde ortodonti: 7-12 yaş arası çocuklarda ağızda hem daimi hem de süt dişleri bulunur. Zamanından önce veya sonra süt dişlerinin kaybedilmesi, daimi dişlerin sürmesine ve çene gelişimine olumsuz etki eder. Daimi dişlenmeye kadar geçen sürede dişlere ve çene kemiğine rehberlik edecek uygulamalar ortodontinin konusudur.

3- Daimi dişlenme döneminde ortodonti: Daimi dişlenmesi gerçekleşmiş kişilerde yaş sınırı olmaksızın ortodontik tedavi yapılabilir. Dişlerdeki ve çenelerdeki bozukluklar kişinin yaş ve kemik gelişimine göre değerlendirilerek kişiye özel tedavi planlaması yapılır.

Diş Hekimine ne zaman gitmeli?

Çocuklar süt dişlerinin fonksiyona girdiği 2.yaştan itibaren diş hekimine kontrole götürülmelidir.

Çene-yüz gelişimi ve dişlerin konumları ile sağlığı çok yönlü değerlendirir. Böylelikle olası sorunları önceden görmek ve önlem almak mümkün olur. İskeletsel sorunlara erken yaşlarda müdahale etmek gerekir. Erişkinlerde bu pek mümkün değildir.

Süt dişlerindeki çürüklerin erkenden tedavi edilmesi veya erken kaybedilen süt dişlerinin yerine yertutucu dediğimiz protezlerin yapılması ileride ortodonti tedavisine ihtiyaç duyulmasını önler.

Ortodontik sorunların sebepleri

1. Beslenme Bozuklukları: Yeterli beslenemeyen kişilerde, normal hacimdeki dişler küçük çenelerde gerekli yeri bulamayacakları için çapraşıklıklar, rotasyonlar (dönme), hatta gömüklük olguları görülebilir.

2. Ağızdan Nefes Alma: Burun ve boğazda nefes almayı zorlaştıracak enfeksiyonlar solunum yollarını daraltır. Hava geçiş yolunu genişletebilmek amacıyla çocuk alt çenesini ve buna bağlı olarak dilini öne alma zorunluluğu duyar. Bu durumda damak kubbesi/burun tabanı zamanla yükselir, hatta alt çene öne doğru konumlanır. Dil ön dişler arasına girerek dişlerin sürmelerine engel olursa açık kapanış meydana gelir.

3. Yanlış yutkunma: Yutkunma anında çocuk dilini ön dişlerinin arasına sıkıştırıyorsa ön dişleri devamlı ittiriyor demektir. Bu durumda diş ve damak istenmeyen şekilde gelişir. Gözden kaçırılmaması gereken bir durumdur.

4. Parmak Emme: Emme içgüdüsü tatmin edilmemiş bir bebek, bazı alışkanlıklar edinebilir. Anne sütü ile 9-18 ay beslenen çocuklarda çoğunlukla bu alışkanlıklar görülmez. Bu alışkanlıklar diş ve çenelerin gelişim yönünü değiştirir.

5. Yalancı Emzik: Fizyolojik özellikleri olan bir emziğin 1.5 yaşına kadar emilmesi zararlı değildir. Hatta çocuğun parmak emme gibi kötü bir alışkanlık edinmesini önleme yönünden faydalıdır. Ancak uzun süre kullanımları diş ve çene gelişimini bozar.

6. Yatış Şekli: Yatma şekli, genellikle alt çenenin yatma sırasındaki pozisyonunu belirler. Bu da bize alt çenenin ortalama günde 8 saat hangi konumda olduğu hakkında işaret verir. Örneğin, yüz üstü yatan bir çocuk ile sırt üstü yatan bir çocukta alt çenenin konumu farklıdır. Ayrıca çocuğun yatarken çene altına elini koyarak uyuması çenede eklem kaymalarına da yol açabilir.

7. Kötü alışkanlıklar: Diş sıkmak, kalem ısırmak, tırnak yemek, dudak ısırmak vb.

8. Diş eti problemleri: Diş çevresi dokuların enfeksiyonları, kemik kaybına yol açarak dişin desteğini azatır ve dişler istenmeyen konumlara gelebilir.

9. Süt dişlerinin erken kaybı: Rehberlik görevi yapan süt dişleri erken kaybedilirse, yerlerine gelecek olan daimi dişler gömülü kalabilir veya farklı yerlerden ağıza sürebilir.

10. Yirmi yaş dişleri: Öndeki dişleri sıkıştırmasına bağlı düzensizlikler olabilir.

11. Daimi diş kaybı: Oluşan boşluğa kayan komşu dişler düzensizlikler yapabilir.

12. Hormonal düzensizlikler, sistemik hastalıklar: Diş ve çevre dokularının sağlığını bozarsa düzensizliklere zemin hazırlayabilir.

13. Genetik olarak yatkınlık: Aile bireylerinde ortodontik sorunlar varsa çocukta da olma ihtimali artar.

Çene-yüz bozukluklarının sınıflaması

İskeletsel bozukluklar:

İskelet bozukluğu sorunlarında tedaviler çocuklarda kemik gelişimi tamamlanmadan yapılmalıdır.

Kemik gelişimi tamamlanmış yetişkin bireylerde iskeletsel bozukluklar için ortodonti – cerrahi işbirliği gerekebilir.(Ortognatik Tedavi)

Dişsel bozukluklar:

Dişlerin konumlarından kaynaklanan sorunların tedavileri her yaşta yapılabilir.

İstenilen konuma gelinceye kadar dişler kemik içinde hareket ettirilir. Bu tedavide çocuk hastalarda tedavi süresi yetişkinlere nazaran daha kısa olabilmektedir.

Ortodontik tedavi yöntemleri

Hareketli tedavi yöntemi

– Şeffaf plak tedavisi (Invisalign), genellikle çapraşıklığın veya boşlukların daha az olduğu durumlarda uygulanır. Tamamen şeffaf, takınca dışarıdan belli olmayan plaklardan oluşmaktadır.

– Fonksiyonel tedavi, kasları ve bazı iskeletsel yapıları hareketlendirerek yapılan tedavilerdir. Bu tedaviler çenenin önde ya da arkada olduğu durumlarda veya çenelerde darlık varsa genişletmek için kullanılmaktadır.

– Ağız dışı apareyler, genelde çocuklarda ya da ergenlerde hastanın kendisinin takıp çıkardığı apareylerdir. Bunlar bazı maskeler, headgear denilen enseden çeneye gelen, alt-üst çenenin büyüme ve gelişimin kontrollü ve istenilen şekilde seyretmesini sağlayan apareylerdir.

Sabit tedavi yöntemi

– Dişlerin yüzeyine yapıştırılan braketler kullanılmaktadır. Kimisi metaldendir, kimisi şeffaf, kimisi de diş renginde porselenden yapılan diğer deyişle daha estetik görünen braketlerdir.

– Dişlerin iç taraflarına takılan braketlerle (lingual braket) görünmeyecek şekilde tedavi mümkün olabilmektedir.

Büyük bozukluklar, dişlerin dönmüş olduğu, aralanmaların çok daha fazla olduğu tedaviler braketlerle yapılmaktadır.

Ortodontide sık sorulanlar

Ortodontik tedavi yetişkinlere de (tel tedavisi) uygulanabilir mi?

Evet. Gelişen teknoloji, yetişkinde de bu tedaviyi mümkün kılmaktadır. Aslında dişleri ilgilendiren tedaviler hemen her yaşta yapılabilir; yeter ki dişler ve çevre dokuları (periyodonsiyum) sağlıklı olsun. Çene kemiklerini ilgilendiren sorunlar ise erişkinde ancak ameliyatla düzeltilebilir.

Fonksiyonel Çene ortopedisi nedir?

Dil-dudak gibi yumuşak dokular ile çenelerin yüze veya birbirine göre bozulan ilişkilerini özel araçlarla düzeltmeyi amaç edinen bir ortodonti alanıdır. Mesela alt çenenin ileri konumlanması (prognatizm), alt çenenin geride olması veya yanlış dil-dudak alışkanlıkları küçük yaşlarda “ortopedik tedavi” ile düzeltilebilir. Çoğu zaman ortopedik tedavi ve ortodontik tedavi birlikte yürütülür.

Ortognatik cerrahi ne anlama gelir?

Ortodontik veya ortopedik tedavi ile dişlerin düzgün sıralanması gerçekleştirilebilir. Çeneler arası ilişkiler de bir sınıra kadar düzeltilebilir. Ortodontik tedavinin yetersiz kaldığı durumlarda bir çene-yüz cerrahı ile ortodontist birlikte çalışarak ağır bir vakayı cerrahi metotla düzeltebilir. Çok kısa sürede başarılı estetik sonuç elde edilir. Günümüzde ortognatik cerrahi tedavi gittikçe yaygınlaşmaktadır.

Pekiştirme tedavisi nedir?

Ortodontik tedavi ortalama 2-3 yıl sürer. Dişler düzeldikten sonra etrafındaki yapılar (periodonsiyum) dişlerin yeni konumuna hemen uyum sağlayamaz. Ayrıca yenilenen kemik dokusu henüz olgunlaşmamıştır. Bu nedenle braketler çıkarıldığında dişlerin eski yerlerine dönmemesi için düzelmiş dişleri başka aygıtlarla bir süre daha yerlerinde tutmak gerekir. Bu son aşamaya pekiştirme tedavisi denir.

Braketlerin daha az farkedilmesi mümkün mü?

Dişe yapıştırılan braketler tercihe göre metal renginde olabileceği gibi beyaz, şeffaf veya diş renginde olabilirler; böylece daha az fark edilirler. Hatta bazı durumlarda dişin görünmeyen arka kısımlarına da uygulanabilirler.

Ortodontik tedavide dikkat edilmesi gerekenler

1- Ortodontik tedaviye başlamadan önce çürük dişlerin tedavi edilmesi ve diş etinin tam sağlıklı duruma getirilmesi gerekir.

2- Apareyin ve dişlerin düzenli fırçalanması şarttır. Hele sabit aygıtlarda diş plağı çok çabuk oluşur. Buna imkan verilmemesi gerekir.

3- Bu tedavide hekim hastasını ortalama ayda bir görür. Bu nedenle dişleri düzeltilecek çocuklarda tedavi isteği olması gerekir. Ailenin zorlaması çoğu zaman olumsuz etki uyandırmaktadır.

4- Hekimin kontroller sırasındaki tavsiyelerine ve ödevlerine dikkatle uyulmalıdır.

5- Randevular aksatılmamalıdır.

6- Apareylerde kırılma, kopma veya ağıza yapışan düzeneklerde çıkma varsa tedavi kesintiye uğrar. Böyle durumlarda hemen hekime başvurulmalıdır.

7- Pekiştirme tedavisi asıl tedavi kadar öneme sahiptir, bıkkınlık gösterilmemeli ve uygulanan aygıt ağıza düzenli takılmalıdır.

Ortodontinin faydaları

– Diş boşlukların kapatılması

– Çene (Diş, Damak) kapanış bozukluklarının düzeltilmesi

– Dişlerin konumlarını ve duruşlarının düzeltilmesi

– Diş ve dudakların düzgün olarak hizalanması

– Ortodonti tedavisinin estetik diş hekimliğine katkısı

– Bozuklukların neden olduğu eklem, baş, boyun ağrılarının da ortodonti sayesinde giderilmesi

– Bozuklukların düzelmesiyle iade edilen çiğneme fonksiyonu sayesinde, mide problemleri ve sindirim sistemi sorunlarının giderilmesi

– Daha düzgün sıralanan dişlere daha iyi bakım yapılabilir

– Ortodontik tedavinin, dişlerin ve çevre dokularının doğal haliyle korunması / kullandırılması açısından paha biçilmez bir kazanç sağlaması

Ortodontik tedavide fiyatlar ve süreç vakanın şiddetine, kullanılacak aparey çeşitlerine göre değişmektedir.

Ortodonti sayesinde, kendi dişlerinizle her yaşta daha güzel gülümsersiniz.

Gülüşünüz parlasın!