Bruksizm, genellikle uyku esnasında olan güçlü çene hareketlerinin ile çeneleri sıkma, dişleri gıcırdatma olayıdır. Gün içinde stresin yoğun olduğu zamanlarda da olabilmektedir.

Toplumumuzda sık rastlanır. Bireyler genellikle bu alışkanlığa sahip olduğunun farkında değillerdir.

Sebepler

– Stres

Vücutta stres belirtilerinin ilk görüldüğü yer ağız dokularıdır. Stres, bruksizmin hem sebebi hem de olayın şiddetini artıran en önemli faktördür. Aşırı sinirli, hassas, titiz bir yapıya sahip olmak stresin kaynağı olabilir.

– Dişlerin kapanış şeklinin bozuk olması

– Dişlerin diziliş ve sıralanışındaki bozuklukları (Malokluzyon) ve eksik dişler

– Yanlış çiğneme alışkanlıkları

– Santral sinir sistemi rahatsızlıkları

– Akut Travma (darbe)

Bruksizm kaynağı olarak birkaç sebep bir arada olabilir. Tedavi de buna göre belirlenir.

Belirtiler

1- Aşınma:

Sürtünme sonucunda tüm dişlerin çiğneyici yüzü aşınabilir.

2- Kırılma:

Dişleri sıkma ve gıcırdatma sonucunda, dişlerde mikro çatlaklar oluşabilir. Röntgen ile saptanamayan bu çatlaklar zamanla büyüyerek dişlerin kırılmasına neden olabilir.

3- Hassasiyet:

Özellikle soğuğa karşı hassasiyet gelişebilir. Ani diş sızlamaları olabilir.

4- Dişeti çekilmesi:

Bruksizm hastalığı da diş eti çekilmesine neden olabilir. Çekilmenin yanı sıra, dişin boynunda diş eti hizasında çentik şeklinde aşınmalar da görülebilir.

5- Sallanma:

Aşırı basınç sonucu dişlerin köklerini saran ( diş-kemik arası) kas dokusu zedelenir, böylece kemik desteği azalır ve dişler sallanabilir.

6- Dişeti kanaması:

Özellikle hijyen eksikliği ve diş taşı varsa, gıcırdatma ile diş etlerinde kanamalar meydana gelebilir.

7- Yanaklarda irritasyon (tahriş):

Kasların aşırı faaliyeti sonucu, alt üst dişlerin birbirlerine temas ettikleri kapanış çizgisi hizasında, yanakların iç kısmında kabartı oluşabilir. Bu oluşum sonrası istemsiz yanak ısırma halleri olabilir.

8- Kas ve baş ağrısı:

Şakak ve yanak bölgesindeki kasların aşırı çalışması, bu bölgelerde kas ağrısına neden olabilir. Kas ağrısı zaman zaman baş ağrısı şeklinde de kendini gösterebilir.

9- Çene ekleminde ağrı:

Çene eklemine aşırı yüklenilmesi nedeni ile eklemde ağrı, çıtırtı şeklinde ses ve kilitlenme olabilir.

Bu belirtiler diş gıcırdatmasının hemen başlangıcından itibaren ortaya çıkmayabilir; olayın şiddetine ve süresine göre bazen yıllar sonra görülebilir.

Çoğunlukla belirtilerin tümü birden olmayabilir. Bazen çok az belirti gösterebilir.

Tedavi

1- Ağız içi

Öncelikli amaç, dişler ile çene ekleminde oluşabilecek kalıcı zararları önlemek ve ağrıyı ortadan kaldırmaktır. Bu nedenle ilk olarak bruksizme sebep olabilecek ağız içi problemlerin giderilmesi gerekir.

Ağızda düzgün bir kapanış sağlamak için, eksik dişler tamamlanmalı ve varsa eski dolgu ile kaplamalardaki hatalar düzeltilmelidir.

Gece Plağı

Daha sonra diş sıkma alışkanlığını engellemek ve ağız içi dokuları korumak için “geceplağı” denilen protezi kullanmak gerekir.

Geceplağı hastanın tercihine göre alt veya üst çene dişlerine yerleştirilecek şekilde yapılabilir.

Amaç, diş sıkma – gıcırdatma sırasında gelen kuvveti azaltmak ve eşit kuvvet dağılımı yaparak dişler ile çevre dokuları olası hasarlardan korumaktır.

Ayrıca, geceplağı dişler arasında 1-2 mm kalınlık yaparak, çene ve eklem kaslarını düzenler, böylece kişi geceplağı kullanmadığı zamanlarda dahi dişlerini eskisi kadar kuvvetle sıkamaz.

Geceplağı şeffaf olduğu için gün içinde de kullanılabilir, fark edilmez.

Geceplağı, diş gıcırdatmasının semptomatik tedavisinde kullanılan en önemli araç olmasına rağmen, tek başına yeterli olmayabilir.

2- Ağız dışı

Tedavi sebebe yönelik yapılmalıdır. Bu nedenle hastalığın sergilediği tabloya göre gece koruyucularının yanında bazı ek tedavilerin de uygulanması gerekebilir:

– Stres terapisi (psikolog desteği)

– Rahat uyumayı sağlayıcı önlemler

– Kas gevşetici ilaç uygulaması

Kendinize sorun:

• Dişlerinizi uyurken gıcırdattığınızı eşiniz ya da ailenizden birisi size söyledi mi?

• Sabahları uyandığınızda çene-yüz kaslarında ağrı hissediyor musunuz?

• Sıklıkla baş-boyun ağrılarınız oluyor mu?

• Boyun ve omuz kısımlarınızda ağrılarınız oluyor mu?

• Çene eklemlerinizden ses geliyor mu?

• Sabahları uyandığınızda çene-yüz bölgesinde bir yorgunluk ya da ağrı oluyor mu?

• Diş dipleriniz sızlıyor mu?

• Dişlerinizi sıktığınızda ağrınız artıyor mu?

• Dişlerinizde hassasiyet var mı?

• Dişlerinizde aşınma var mı?

• Stresli olduğunuzda dişlerinizi daha çok sıkıyor musunuz?

• Aşırı sinirli, hassas, titiz bir yapıda mısınız?

Bruksizmin sebep olduğu problemlerin tedavisi mümkünken, bu durumun tamamen ortadan kaldırılması her zaman mümkün değildir.