Ağız kokusu, kötü kokan nefes, ağız kokması (halitosis), Diş Eti Kokusu, Ağız Kokusu ve Çaresi, Ağız Kokusu Nedir? Nasıl Önlenir?

Ağız kokusu oldukça yaygındır ve sosyal bir incinme sebebidir. Beraberinde getirdiği psikolojik problemler biyolojik problemlerden daha fazladır. Ağız kokusundan şikayet eden bireyler sosyal hayatlarında kendilerine olan güvenlerini kaybedebilirler. Oluşan sosyal problemler evlilikleri bile olumsuz etkileyebilir.

Ağız Kokusu Nedir?

Ağızdaki çirkin kokuya kısaca ağız kokusu veya halitosis denir. Ağız kokusu çok önemli hastalıkların işaretçisi de olabilir. Ağız kokusunu FİZYOLOJİK ve PATOLOJİK olmak üzere iki kısma ayırmak gerekir.

Fizyolojik Ağız Kokusu

Sabahları sindirim kanalında biriken gazlar veya dil sırtında üreyen bakteriler sağlıklı bireylerde bile ağız kokusu ortaya çıkarabilir. Dil sırtını fırçalamak ve çinko içeren ağız gargaraları veya diş macunları kullanmak ve sakız çiğnemek bir çözümdür.

Beslenme sonrasında görülen, nefesteki (ağızdaki değil) çirkin koku da fizyolojiktir. Kan gazlarının akciğerden atılımının sebep olduğu bu koku bir hastalık değildir. Örneğin sarımsak yiyen bir insanın kanına geçen uçucu aromatik bileşikler, dışarı atılır. Tedavi gerektirmez.

Patolojik Ağız Koksu (Gerçek halitosis)

Patolojik halitosisi olan hastalar diş hekimine her zaman ağız kokusu şikayetiyle müracaat etmeyebilirler. Ağızlarındaki çirkin kokunun ya kabullenmişlerdir ve tolore etmişlerdir ya da farkında değildirler.

Patolojik halitosis vakaları 3 kategoriye ayrılır

1. Ağızının koktuğu hastanın kendisi tespit eder. Hastaların %24.1’i farklı bir şikayet ile diş hekimine müracaat ederler. Genellikle ağızlarındaki kokuyu kabullenmişlerdir. Diş hekiminin uyarısı ile tedavi edilirler.

2. Koku, hastanın kendisinin değil, yakınlarının tespitidir. Böyle hastaların %50’si diş hekimine müracaat ederler.

3. Ağız kokusu, hastanın kendisi veya yakınlarının tespiti değil, şüphesi veya tahminidir. Veya hastanın aralıklı dönemlerde silik yakınmaları olmaktadır. Böyle hastaların daha büyük bir kısmı diş hekimine müracaat eder.

Ağız Kokusunun Sebepleri

– Ağızda yaşayan bakteriler sülfürlü bileşikler ile kötü kokuya yol açar.

– Dilin arka tarafında biriken plaklar bakterilerin yaşamasına elverişlidir. Büyük miktarda sülfür bileşikleri de bu alanlarda oluşur.

– İleri derecede diş eti hastalığına sahip kişilerde temizlenmesi kolay olmayan, ulaşılamayan alanlar vardır. Derin diş eti cepleri gibi böyle alanlar da kötü kokuya sebep olur.

– Eğer dil, diş eti ve diş yüzeyleri temizlenmezse kısa sürede bakterilerin yaşamasına elverişli bir hal alır.

– Sinüs ve akciğer kaynaklı enfeksiyonlar,

– Şeker hastalığı (aseton kokusu gibidir),

– Böbrek yetmezliği (balık kokusu gibidir),

– Karaciğer yetmezliği,

– Metabolizma bozuklukları (teşhisi zor olabilir, zaman zaman ortaya çıkan kötü bir balık kokusu),

– Açlık, diyet, ağız kuruması, oruçlu olmak (Sıvı gıda eksikliklerinde vücuttaki yağ ve protein çözünmeye başlar, bu metabolizmanın yan ürünleri kötü ağız kokusu olarak yansır)

Ağız Boşluğu Kaynaklı Halitosis

Ağız kokusunun sebeblerinin %87’si ağız boşluğu kaynaklıdır. Bunlardan %51’i dilden, %17’si gingivitisten, %15’i periodontitisten, %17’si bunların karışımından kaynağını alır. Bu tip ağız kokuları karmaşık vakalar değildir. Sebep ilk muayenede belli olur. Hatta bazen kokunun kaynağını hasta kendisi gösterir.

Ağız boşluğundan kaynaklanan kötü kokuların tedavisi kısa sürede sonuç vermektedir ve problem halledilebilmektedir.

Ağız Boşluğu Kaynaklı Ağız Kokusunun Tedavisi için

Kokuyu gidermek çinkolu ürünler kullanarak yapılabilir. Bakterilerin ürettikleri sülfür kokuya neden olur. Çinkolu ürünlerdeki çinko sülfür ile birleşerek çinkosülfat meydana getirir ve bu da sülfür kaynaklı kokuyu büyük oranda yok eder.

Orta sert diş fırçası kullanarak, çinko içeren diş macunları ve yine çinko içeren alkolsüz gargaralarla temizlik yaparak ağız kokusu azaltılabilir. (Alkol ise ağız kokusunu arttırır)

1. Dişlerinizi ve diş etlerinizi koruyun

Ağız içi herhangi bir enfeksiyon daima ağız kokusuna neden olur. Diş çürükleri, diş eti iltihapları ağız kokusunun önemli nedenlerindendir. Bu sebeple mutlaka ağız ve diş sağlığı bakımına önem verilmelidir.

2. Ağızda var olan protez ve köprüleri kontrol ettirin

Ağız içindeki eskimiş köprü ve diş protezleri zamanla gıda birikmesine yol açacağından kötü kokulara sebep olabilir. Bu durumlarda yenilenmesi gerekenler değiştirilmeli, eksik olan dişlerin yerleri için de gerekli tedaviler yaptırılmalıdır.

3. Sakız çiğneyin

Ağız kokusu ile savaşmanın en güçlü silahı tükürüktür. İçinde, yemek parçacıklarını yerinden söküp mideye gönderecek güçlü enzimler, güçlü bakteri öldürücü antibiyotikler vardır. Bu nedenle diabet gibi bazı hastalıklarda, pek çok ilacın yan etkisi olarak ortaya çıkan kuru ağızlar daima kötü kokuya sebep olur.

Şekersiz sakız çiğnemek tükürük salgısını arttırarak ağız temizliğine yardımcı olur.

İyi temizlenmemiş ağızlarda gece tükürük salgıları da azalınca bakteri faaliyetleri sonucu sabahları ağız kötü kokmaya başlar.

4. Tarçın kullanın

İçeceklerinizde ve uygun yiyeceklerinizde tarçın kullanabilirsiniz. Tarçın ağız içi bakterilerle mücadelede önemli bir silahtır. Eğer varsa tarçınlı şekersiz sakızlar da uygun bir öneri olabilir.

5. Daha fazla su için

Su ağız içindeki bakterilerin minimumda tutulması için yardımcıdır. Özellikle yaşla artan vücut kuruması pek çok yönden dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Çok su içmek onlarca diğer yararının yanında dilinizin kurumasını da önleyerek ağız kokusu ile mücadelede önemli bir silah olarak kullanılabilir. Ayrıca tükürük salgısını artırarak da yardımcı olur.

6. Burnunuz tıkalı uyumayın

Sinüzit gibi hava yolu rahatsızlıkları burun tıkanmasına neden olduğu için ağızdan nefes almamıza neden olur. Ağızdan solunum, ağzı ve boğazı kurutarak bakterilerin üremesi için ideal bir ortam oluşturur. Azalan tükürük salgısı da durumu daha kötü hale getirir.

7. Basit şeker tüketiminizi azaltın

Beyaz un, beyaz şeker, glukoz / fruktoz şurubu ile tatlandırılmış tüm hazır gıdalar ağız içindeki bakteriler için inanılmaz bir hazinedir. Bu tür şekerleri çok kolay kullanarak hızla çoğalırlar. Basit şekerler (atıştırmalık tüm şekerli gıdalarda olduğu gibi) diş çürüklerine neden olur ve ağız sağlığını büyük bir süratle bozarlar. Basit şeker tüketimini azaltmak ağız kokusunun azalmasına da yardım eder.

8. Lokmaları iyi çiğneyin

Bu sayede yiyeceklerle tükürük salgısı iyice karışır ve ağızda yemek parçası kalma olasılığı düşer. Daha çok çiğneme hareketi daha çok bakterinin yerinden koparak mideye gitmesine yardımcı olur.

9. Diş ipi kullanın

Diş ipi sayesinde, fırçanın çıkaramadığı yerlerdeki bakteri ve yemek artıkları temizlenebilir. Özellikle diş gövdeleri arasındaki dar bölgelerde biriken yemek artıkları hızlı bakteri çoğalmasına neden olabilir.

10. Sigara içmeyin

Sigara içmek ağız kuruluğuna ve dolayısıyla diş eti hastalıklarına neden olduğundan ağız kokusu kaçınılmazdır.

11. Alkol kullanmayın

Alkol şiddetli ağız kokusu sebebidir. Alkol, dilinize temas edince çirkin koku meydana gelmesine yardım eder.

Ağız Boşluğu Kaynaklı Olmayan Halitosis

Kaynağını ağız dışında bir yerden alan ağız kokusu kastedilmektedir. Oral olmayan sebeplerle ortaya çıkan ağız kokusunun görülme sıklığı %13’tür, bunların %4’ü kulak-burun-boğaz, %3’ü hem oral hem kulak-burun-boğaz, %1’i ise sindirim kanalı kaynaklıdır. Bazen barsak gazları buna sebep olur.

Psikosomatik Halitosis

Böyle hastalarda yakınma olmasına rağmen aslında gerçek bir halitosis yoktur (Psödohalitosis). Böyle hastaları patolojik halitosisten ayırmak zordur. Böyle hastaların tedavisi için diş hekimi ve psikiatristin işbirliği gerekir. Çünkü böyle hastaların bir kısmında koku değil koku korkusu vardır (Halitofobi).

Kaynak

Dr. Diş Hekimi Murat Aydın, Ağız kokusu, teşhisi ve tedavisi, Dentalife. 2005, 14:26-29